สวัสดีวันอังคารครับ
รอบนี้ Director’s Note มาช้าเล็กน้อยหลังจากหายไปประมาณหนึ่งสัปดาห์ ครั้งนี้เราจะกลับสู่รูปแบบเดิม โดยช่วงแรกผมจะสรุปสิ่งที่ทาง SDG Move ได้ดำเนินการหรือมีส่วนร่วม แล้วจึงกล่าวถึงบางประเด็นที่อยากเล่าสู่กันฟังครับ
สิ่งที่เกิดขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมานั้น ถ้าพูดโดยสรุปส่วนใหญ่เป็นกิจกรรมที่เกี่ยวกับการสื่อสารเรื่อง SDGs และบทบาทของสถาบันการศึกษาในการขับเคลื่อน SDGs ซึ่งเราไปร่วมพูดคุยหรือเป็นผู้จัดเองในงานต่อไปนี้
- 12 กรกฎาคม 64 – การประชุมวิชาการประจำปีของสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.)
- 15 กรกฎาคม 64 – จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการมหาวิทยาลัยกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนให้กับมหาวิทยาลัยบูรพา
- 16 กรกฎาคม 64 – จัดการเสวนาร่วมกับมูลนิธิคอนราด อเดนาวร์ สิงคโปร์ ในโครงการ KASpace เรื่องการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
- 23 กรกฎาคม 64 – เป็นกรรมการรอบชิงชนะเลิศ SDG Game Fest จัดโดยเครือ CP
- 27 กรกฎาคม 64 – ร่วมหารือกับทาง สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (กลต.) และ United Nations Development Programme (UNDP) ประเทศไทย เกี่ยวกับการจัดทำ SDG Guidebook for Listed Companies และ
- 29-30 กรกฎาคม 64 – จัดการอบรมเชิงปฏิบัติการด้านการประยุกต์ใช้ TSRI Canvas (ประยุกต์) และเครื่องมือที่เกี่ยวข้องในการออกแบบงานวิจัย
มหาวิทยาลัยกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน
ประเด็นหนึ่งที่อยากหยิบมาเล่าสู่กันฟังวันนี้คือ มหาวิทยาลัยกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ในช่ว่งปีที่ผ่านมามหาวิทยาลัยตื่นตัวกับเรื่อง SDGs มากเพราะการจัดอันดับ Times Higher Education University Impact Ranking ที่ใช้ SDGs มาเป็นกรอบการดำเนินงานหลัก ทำให้หลายมหาวิทยาลัยก็ประสานงานมาทาง SDG Move เพื่อขอคำแนะนำและจัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ
แนวโน้มดังกล่าวเป็นโอกาสที่ดี ในการผลักให้เรื่อง Impact Ranking นี้เป็นมากกว่าการเล่นเกมจัดอันดับและนำไปสู่การพลิกโฉม (Transform / Reinventing) มหาวิทยาลัยอย่างแท้จริง
สถาบันการศึกษานำ SDGs และหลักการที่เกี่ยวข้องไปประยุกต์ใช้ได้ใน 4 เรื่องด้วยกัน
- ด้านการวิจัย – ประเด็นภายใต้ SDGs มีความเกี่ยวโยงกับโจทย์วิจัยของอาจารย์ในคณะส่วนใหญ่ไม่มากก็น้อย แต่ถ้าจะ transform ให้เป็นการวิจัยเพื่อตอบโจทย์ SDGs การวิจัยน่าจะต้องขยับจากงานวิชาการที่มุ่งขยายพรมแดนทางวิชาการอย่างเดียว ไปเป็นการเพิ่มประโยชน์เพื่อการขับเคลื่อน SDGs หรือแก้ปัญหาความยั่งยืนต่าง ๆ ด้วย ถ้าจะ transform ไปให้สุดควรจะไปถึงการใช้แนวทางวิจัยที่เรียกว่า Transdisciplinary Approach ให้ได้ ซึ่งก็คือการ co-produce หรือผลิตร่วมกันของความรู้ ทั้งจากนักวิชาการหลากหลายศาสตร์ และผู้ใช้ความรู้กลุ่มต่าง ๆ เพื่อขยายพรมแดนทางวิชาการและสร้างการเปลี่ยนแปลงด้วย
- ด้านการศึกษา – วิชาของหลายคณะก็คงเชื่อมโยงกับประเด็นภายใต้ SDGs ซึ่งการนำวิชาในหลักสูตรมาเชื่อมโยงกับ SDGs เป็นวิธีการง่าย ๆ ในการบอกว่าเราทำเรื่อง SDGs แล้ว แต่ถ้าจะให้พลิกโฉมอย่างแท้จริง เนื้อหาวิชาต่าง ๆ ควรสอดแทรกประเด็นวิกฤติของโลกหรือประเทศเอาไว้บ้าง เช่น ปัญหาความเหลื่อมล้ำ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ความหลากหลายทางชีวภาพ หรือกระทั่งประเด็นการจัดการของเสีย เป็นต้น และถ้าพลิกโฉมให้ถึงที่สุด วิชาต่าง ๆ ควรสอดแทรกทักษะในการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน (Competencies in Sustainable Development) ที่จะส่งเสริมให้ผู้เรียนออกไปร่วมเปลี่ยนโลกให้ยั่งยืนได้ เอาไว้ด้วย
- ด้านการบริหารจัดการภายใน – หลายมหาวิทยาลัยได้ดำเนินการเกี่ยวกับความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อมในมหาวิทยาลัยและวิทยาเขตต่าง ๆ แต่การจะขยับไปสู่การ transformation ไปสู่ SDGs จะต้องคำนึงถึงมิติสวัสดิการสังคมของคนเปราะบางในมหาวิทยาลัย และสิทธิ เสรีภาพ และความเท่าเทียมของคนทุกกลุ่ม ทุกเพศสภาวะ ศาสนา ความคิดเห็นทางการเมืองด้วย โดยให้เป็นนโยบายที่ชัดเจนที่ให้ความสำคัญกับสิทธิมนุษยชน
- ด้านการมีส่วนร่วมกับการขับเคลื่อนของสังคม – มหาวิทยาลัยไม่สามารถอยู่ในโลกของตนเองได้เพียงอย่างเดียว แต่ควรจะต้องมีส่วนร่วมกับการขับเคลื่อนสังคมไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนด้วย ปัจจุบันมหาวิทยาลัยก็มีส่วนร่วมกับการขับเคลื่อนท้องถิ่นหรือแก้ปัญหาที่สอดคล้องกับนโยบายและยุทธศาสตร์ของรัฐ แต่ถ้าจะขยับไปสู่การ transformation มหาวิทยาลัยควรเป็นมากกว่า “ส่วนราชการ” ที่ทำตามนโยบายและยุทธศาสตร์ของรัฐ แต่ต้องทำหน้าที่เป็น “ปัญญาของสังคม” การร่วมขับเคลื่อนตามนโยบายของรัฐนั้นเป็นสิ่งที่ทำได้และดีด้วย แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องเป็น “สติปัญญา”ให้กับการขับเคลื่อนเหล่านั้นด้วย และมีความจริยธรรมทางวิชาการที่จะวิพากษ์ตามหลักการทางวิชาการหากพบว่าสิ่งที่รัฐดำเนินการอยู่ไม่ถูกต้อง
หากมหาวิทยาลัยทุกแห่ง คณะทุกคณะ อาจารย์ทุกคน ลองศึกษาว่า เป้าหมายปลายทางของ SDGs คืออะไร และโดยบทบาทหน้าที่ และศักยภาพของเราสามารถร่วมขับเคลื่อนและสนับสนุนการขับเคลื่อนอย่างไรได้บ้าง และเริ่มดำเนินการเลยโดยสื่อสารกันให้ทราบเพื่อการเชื่อมประสานและเสริมพลังกัน มหาวิทยาลัยในฐานะกองกำลังหลักของภาควิชาการจะสามารถเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนในทุกระดับได้แน่นอน
