วิชญ์พาส พิมพ์อักษร

จากบทความ ไทยอยู่จุดไหนในการเปลี่ยนผ่านพลังงาน? : สำรวจข้อมูลการเปลี่ยนผ่านพลังงานของไทย ที่ได้สำรวจภาพรวมพัฒนาการและสถานการณ์ของการเปลี่ยนผ่านพลังงานของไทยในหลายๆ ด้าน โดยบทความฉบับนี้ จะช่วยฉายภาพเพิ่มเติมของผู้เล่นที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการผลิตและใช้พลังงาน รวมถึงบทบาทของตัวแสดงสำคัญต่อการเปลี่ยนผ่านพลังงานของไทย

การใช้พลังงานในประเทศไทยทั้งหมดโดยแยกตามประเภทของพลังงาน

จากข้อมูลของ IEA หรือองค์การพลังงานระหว่างประเทศ (International Energy Agency) พบว่าในปี พ.ศ. 2562 ประเทศไทยใช้พลังงานจากผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมมากที่สุด เป็นสัดส่วน 53.04% รองลงมาเป็นพลังงานไฟฟ้า 16.22% พลังงานชีวมวล 15.56% พลังงานถ่านหิน 7.64% พลังงานจากก๊าซธรรมชาติ 6.91% พลังงานจากน้ำมันดิบ 0.63% พลังงานลม พลังงานแสงอาทิตย์ และพลังงานหมุนเวียนอื่น ๆ 0.01%^[1] ซึ่งในปี พ.ศ. 2562 นั้น ประเทศไทยนำเข้าไฟฟ้าจากต่างประเทศในอัตราส่วนที่สูงที่สุดในประวัติศาสตร์อยู่ที่ 68.51% และผลิตไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าพลังความร้อนร่วม (ใช้ก๊าซธรรมชาติเป็นเชื้อเพลิง) 19.31% โรงไฟฟ้าพลังความร้อน (ใช้น้ำมันเตา ก๊าซธรรมชาติ หรือถ่านหิน เป็นเชื้อเพลิง) 8.97% โรงไฟฟ้าพลังน้ำ 3.18% โรงไฟฟ้าพลังงานทดแทน 0.04% โรงไฟฟ้ากังหันก๊าซ 0.0002% และโรงไฟฟ้าดีเซล 0.0001% ของพลังงานไฟฟ้าทั้งหมดที่ผลิตและนำเข้า^[2] ในปี พ.ศ. 2562 ประเทศไทยจึงใช้พลังงานจากเชื้อเพลิงฟอสซิลมากถึง 72.80% พลังงานคาร์บอนต่ำ 16.09% และพลังงานนำเข้าอีก 11.11%

การใช้พลังงานในประเทศไทยทั้งหมดโดยแยกตามกลุ่มทางเศรษฐกิจ

จากแหล่งข้อมูลเดียวกัน พบว่าในปี พ.ศ. 2562 กลุ่มผู้ใช้พลังงานมากที่สุดในประเทศไทยคือภาคอุตสาหกรรมซึ่งใช้พลังงานคิดเป็น 32.81% รองลงมาคือภาคการคมนาคมและการขนส่งซึ่งใช้ 26.35% ภาคที่อยู่อาศัย 9.29% ภาคการค้าและการบริการสาธารณะอยู่ที่ 4.94% ภาคการเกษตรและการป่าไม้ใช้เพียง 2.90% และมีการใช้พลังงานเพื่อประโยชน์อื่นนอกเหนือจากพลังงาน 23.05% และการใช้พลังงานในภาคอื่น ๆ อีก 0.66%^[3]

เพื่อที่จะทำความเข้าใจว่า กลุ่มต่าง ๆ ใช้พลังงานประเภทใดมากที่สุด และการเปลี่ยนผ่านพลังงานในอนาคตจะทำได้โดยหน่วยงานหรือบุคคลใด จึงต้องศึกษาอัตราส่วนการใช้พลังงานประเภทต่าง ๆ ดังมีรายละเอียดต่อไปนี้ ..

01 – การใช้ผลิตภัณฑ์จากปิโตรเลียมในประเทศไทย

ในปี พ.ศ. 2562 มีการใช้พลังงานจากผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมในภาคการคมนาคมและการขนส่งมากที่สุดอยู่ที่ 42.78% รองลงมาคือการใช้เพื่อประโยชน์อื่นอย่างในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี เช่น ใช้เป็นวัสดุหล่อลื่น กันซึม ขัดมัน หรือใช้สังเคราะห์ พลาสติก เส้นใยสังเคราะห์ ยางสังเคราะห์ และใช้ในการก่อสร้าง^[4] คิดเป็น 38.65% ส่วนภาคอุตสาหกรรมใช้พลังงานผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมเพียง 8.58% ตามด้วยภาคการเกษตรและการป่าไม้ที่ 5.39% ภาคที่อยู่อาศัย 3.12% และภาคการค้าและการบริการสาธารณะที่ 1.49%^[5]

02 – การใช้ถ่านหินในประเทศไทย

พลังงานถ่านหินเป็นพลังงานฟอสซิลอีกชนิดหนึ่งซึ่งใช้เป็นเชื้อเพลิงในภาคอุตสาหกรรมเท่านั้น ทั้งหมด 100% โดยมีการใช้ถ่านหินเพื่อประโยชน์อื่นที่ไม่ใช่พลังงานเพียงเล็กน้อย^[6] เช่น นำมาทำเป็นถ่านกัมมันต์ (activated carbon) ซึ่งใช้เป็นสารดูดซับกลิ่นและดักจับสารเคมีในเครื่องกรองน้ำ เครื่องกรองอากาศ เครื่องใช้ และผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ หรือนำมาทำคาร์บอนไฟเบอร์ ซึ่งเป็นวัสดุที่มีน้ำหนักเบาแต่แรงเหมาะสำหรับการผลิตอุปกรณ์กีฬา เช่น ด้ามไม้กอล์ฟ ไม้แบดมินตัน และไม้เทนนิส^[7]

03 – การใช้ก๊าซธรรมชาติในประเทศไทย

พลังงานฟอสซิลประเภทสุดท้าย คือ ก๊าซธรรมชาติ ซึ่งในปี พ.ศ. 2562 ภาคอุตสาหกรรมใช้พลังงานจากก๊าซธรรมชาติมากที่สุดอยู่ที่ 49.97% รองลงมาคือ การใช้ก๊าซธรรมชาติเพื่อประโยชน์อื่นนอกจากพลังงาน เพราะก๊าซธรรมชาติประกอบด้วยก๊าซหลายชนิด เช่น ก๊าซโซลีนธรรมชาติ (Natural Gasoline (NGL), C₅H₁₂) ใช้เป็นตัวทำละลายในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี อุตสาหกรรมสีแลกเกอร์ ทินเนอร์ และอุตสาหกรรมยาง ก๊าซโพรเพน (Propane, C₃H8) ใช้ในอุตสาหกรรมปิโตรเคมีในการผลิตเม็ดพลาสติก และใช้เป็นวัตถุดิบผลิตยางสังเคราะห์ แผ่นฟิล์ม ถุงร้อนใส่อาหาร กระสอบ ฯลฯ ก๊าซอีเทน (Ethane, C₂H₆) ใช้ผลิตเอทิลีน (Ethylene) ซึ่งเป็นวัตถุดิบในการผลิตเม็ดพลาสติก และใช้ผลิตเอทิลแอลกอฮอล์ หรือเอทานอล ซึ่งใช้ในการผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือเป็นตัวทำละลายในอุตสาหกรรมเคมีอื่น ๆ และก๊าซมีเทน (Methane, CH₄) ซึ่งเป็นองค์ประกอบส่วนใหญ่ของก๊าซธรรมชาติที่นอกจากจะใช้เป็นเชื้อเพลิงยังใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตปุ๋ยเคมี เมทิลแอลกอฮอล์ หรือแอมโมเนียมด้วย^[8] ซึ่งทั้งหมดนี้คิดเป็น 27.89% ของการใช้ก๊าซธรรมชาติทั้งหมดในประเทศไทย ตามด้วยการใช้ก๊าซธรรมชาติในภาคการคมนาคมและการขนส่งที่ 22.13% และการใช้ในภาคการค้าและการบริการสาธารณะเล็กน้อยเพียง 0.02% และจากสถิติการใช้ก๊าซธรรมชาติของประเทศไทยที่จัดทำโดย IEA นี้ มีข้อมูลที่น่าสนใจ คือ เพิ่งเริ่มมีการใช้ก๊าซธรรมชาติในภาคการค้าและการบริการสาธารณะในช่วงประมาณ 10 ปีที่แล้วนี้เอง ส่วนการใช้เพื่อประโยชน์อื่นที่ไม่ใช้เชื้อเพลิงก็เพิ่งมีในปี พ.ศ. 2546 และขึ้นไปสูงสุดที่ พ.ศ. 2557 อย่างรวดเร็วในระดับเดียวกับการใช้ก๊าซธรรมชาติในภาคอุตสาหกรรมและภาคการคมนาคมและการขนส่งที่ 32.20 – 34.43% ในทำนองเดียวกับการใช้ก๊าซธรรมชาติในภาคการคมนาคมและการขนส่งที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในปี พ.ศ. 2549-2557 แล้วจึงลดลงอย่างต่อเนื่อง^[9] ความเปลี่ยนแปลงนี้สอดคล้องกับการใช้พลังงานจากผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมในภาคการคมนาคมและการขนส่งอย่างมีนัยสำคัญ กล่าวคือ ในปี พ.ศ. 2547-2557 การใช้ผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมในภาคการคมนาคมและการขนส่งแทบจะอยู่ในระดับคงที่ ต่างจากช่วงเวลาก่อน พ.ศ. 2547 และหลัง พ.ศ. 2557 ที่การใช้ผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมในภาคการคมนาคมและการขนส่งเพิ่มขึ้นทุกปีอย่างเห็นได้ชัดและต่อเนื่อง^[10] ข้อมูลนี้ทำให้เห็นว่า นโยบายภาครัฐเกี่ยวกับการเปลี่ยนผ่านพลังงานทำให้เกิดผลที่เป็นรูปธรรมได้

04 – การใช้ไฟฟ้าในประเทศไทย

พลังงานไฟฟ้าถือเป็นพลังงานสำเร็จรูปที่มีการใช้เป็นอันดับ 2 ของประเทศไทยในปี พ.ศ. 2562 มีการใช้พลังงานไฟฟ้ามากที่สุดในภาคอุตสาหกรรมอยู่ที่ 44.57% รองลงมาคือภาคการค้าและการบริการสาธารณะที่ 25.54% พอ ๆ กับภาคที่อยู่อาศัยที่ 25.47% และมีการใช้พลังงานไฟฟ้าในภาคการเกษตรและการป่าไม้เพียง 0.24% และในภาคการคมนาคมและการขนส่งอีก 0.11% ซึ่งน้อยกว่าการใช้ไฟฟ้าในภาคอื่น ๆ ที่ 4.06%^[11] จากข้อมูลนี้ทำให้เห็นว่าความพยายามในการเปลี่ยนผ่านพลังงานในภาคการคมนาคมและการขนส่งจากเชื้อเพลิงฟอสซิลมาสู่พลังงานไฟฟ้ายังเป็นเส้นทางที่ยาวไกล และต้องไม่ลืมว่าพลังงานไฟฟ้าส่วนใหญ่ที่ใช้ในประเทศไทยเป็นพลังงานไฟฟ้าที่นำเข้ามาจากต่างประเทศ และพลังงานไฟฟ้าที่ผลิตเองในประเทศก็มาจากโรงไฟฟ้าที่ใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลคิดเป็น 12 เท่าของพลังงานไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าที่ใช้พลังงานหมุนเวียน^[12]

05 – การใช้พลังงานชีวมวลในประเทศไทย

ประเทศไทยมีความพยายามที่จะเพิ่มอัตราส่วนการใช้พลังงานชีวมวลมาเป็นเวลานาน อย่างน้อยตั้งแต่ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 7 (พ.ศ. 2535-2539)^[13] แต่การใช้พลังงานชีวมวลในปัจจุบันมีเพียงการใช้ในการผลิตไฟฟ้าและในภาคการคมนาคมและการขนส่งเพียงเล็กน้อย โดยจากข้อมูลของ IEA พบว่า ภาคการคมนาคมและการขนส่งมีสัดส่วนการใช้เชื้อเพลิงชีวภาพเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ตั้งแต่ก่อนปี พ.ศ. 2549 จนถึงปัจจุบัน แต่อัตราส่วนการใช้เชื้อเพลิงชีวภาพเพิ่งขึ้นเป็น 0.1% ในปี พ.ศ. 2556 และยังคงเป็น 0.1% อยู่^[14]

กลุ่มเศรษฐกิจที่เป็นผู้มีส่วนได้เสียในการเปลี่ยนผ่านพลังงาน

จากข้อมูลข้างต้นจะเห็นว่า กลุ่มเศรษฐกิจที่ใช้พลังงานมากที่สุด คือ ภาคอุตสาหกรรม และเป็นการใช้พลังงานมากที่สุดในประเภทพลังงานเกือบทุกชนิด เช่น พลังงานถ่านหิน พลังงานจากก๊าซธรรมชาติ และพลังงานไฟฟ้า โดยมีการใช้พลังงานจากผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมอีกจำนวนหนึ่ง ในขณะที่ภาคการคมนาคมและการขนส่งใช้พลังงานจากผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมมากที่สุด รองลงมาคือพลังงานจากก๊าซธรรมชาติ และมีการใช้พลังงานไฟฟ้าและพลังงานจากเชื้อเพลิงชีวภาพร่วมด้วยเล็กน้อย ส่วนการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลอย่างผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมและก๊าซธรรมชาติเพื่อประโยชน์อื่นนอกจากพลังงาน แม้จะเป็นการใช้ในปริมาณที่สูงมากในระดับเดียวกันกับที่ใช้เป็นเชื้อเพลิงในภาคการคมนาคมและการขนส่งแต่การใช้ประโยชน์ดังกล่าวอยู่นอกขอบเขตของการเปลี่ยนผ่านพลังงาน กลุ่มที่สามที่เป็นผู้มีส่วนได้เสียในการเปลี่ยนผ่านพลังงาน คือ ภาคที่อยู่อาศัยและภาคการค้าและการบริการสาธารณะซึ่งพลังงานหลักที่สองกลุ่มนี้จำเป็นต้องใช้ คือ พลังงานไฟฟ้า

ผู้เล่นที่จะมีบทบาทในการเปลี่ยนผ่านพลังงาน

• รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม

จากข้อมูลข้างต้นที่ภาคอุตสาหกรรมเป็นกลุ่มเศรษฐกิจที่มีการใช้พลังงานมากที่สุดในประเทศ และพลังงานที่ใช้ส่วนใหญ่เป็นพลังงานจากเชื้อเพลิงฟอสซิล ในการกำกับและดูแลโรงงาน มาตรา 32 (2) แห่งพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2535 ได้ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมโดยอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีมีอำนาจกำหนดชนิด คุณภาพ อัตราส่วนของวัตถุดิบ แหล่งกำเนิดของวัตถุดิบและหรือปัจจัยหรือชนิดของพลังงานที่จะนำมาใช้หรือผลิตในโรงงาน โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา เพื่อประโยชน์ในทางเศรษฐกิจ การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ความมั่นคง ความปลอดภัยของประเทศหรือของสาธารณชน^[15]

• คณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน

นอกจากการกำหนดปัจจัยหรือชนิดของพลังงานซึ่งเป็นมาตรการบังคับ อีกหนทางหนึ่งที่จะสร้างแรงจูงใจให้เกิดการเปลี่ยนผ่านพลังงานในภาคอุตสาหกรรมคือมาตรการส่งเสริมการลงทุน แต่เป็นที่น่าเสียดายว่า มาตรา 18 แห่งพระราชบัญญัติส่งเสริมการลงทุน พ.ศ. 2520 กำหนดเพียงว่า “โครงการลงทุนที่คณะกรรมการจะให้การส่งเสริมได้ต้องเป็นโครงการลงทุนที่มีความเหมาะสมทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยี” ส่วนเรื่องของสิ่งแวดล้อมมีการบัญญัติไว้ในมาตรา 19 แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าว ว่า “โครงการลงทุนที่คณะกรรมการจะให้การส่งเสริมได้ต้องเป็นโครงการลงทุนที่มีมาตรการอันสมควรที่จะป้องกันและควบคุมมิให้เกิดผลเสียหายต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม  ทั้งนี้ เพื่อเป็นประโยชน์ต่อการดำรงชีพของประชาชนและความสมบูรณ์สืบไปของมนุษย์และธรรมชาติ” ซึ่งมีความหมายแค่เพียงว่า โครงการที่จะได้รับการส่งเสริมต้องมีมาตรการป้องกันและควบคุมมิให้เกิดผลเสียหายต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม แต่ไม่จำเป็นต้องมีมาตรการเชิงรุกในอันที่จะทำให้สิ่งแวดล้อมดีขึ้น และไม่บัญญัติถึงผลเสียหายต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมอันอาจเกิดขึ้นทีละเล็กทีละน้อยจากการดำเนินโครงการตามปกติ เช่น การใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล หรือการปล่อนก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ และแม้ว่ามาตรา 20 (7) แห่งพระราชบัญญัติเดียวกัน จะให้อำนาจคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนกำหนดเงื่อนไขการป้องกันและควบคุมมิให้เกิดผลเสียหายต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมไว้ในบัตรส่งเสริม แต่การกำหนดเงื่อนไขดังกล่าวก็ยังไม่อาจรวมถึงมาตรการที่จะสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านพลังงานได้^[16]

• องค์กรนิติบัญญัติ

เมื่อคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนซึ่งมีอำนาจหน้าที่ในการส่งเสริมการลงทุนแก่กิจการมีข้อจำกัดทางกฎหมายที่ไม่สามารถส่งเสริมการลงทุนโดยใช้หลักเกณฑ์เกี่ยวกับพลังงานได้โดยตรง จึงเห็นได้ว่ากฎหมายในระดับพระราชบัญญัติจำนวนหนึ่งยังไม่สนับสนุนการเปลี่ยนผ่านพลังงานเท่าที่ควร

กฎหมายฉบับหนึ่งที่น่าสนใจ คือ พระราชบัญญัติการส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน พ.ศ. 2535 ซึ่งได้กำหนดคำนิยามของ “พลังงาน” “พลังงานหมุนเวียน” และ “พลังงานสิ้นเปลือง” ไว้อย่างชัดเจน แต่พระราชบัญญัติดังกล่าวมีเพียงบทบัญญัติเกี่ยวกับการอนุรักษ์พลังงานในมุมมองอย่างแคบ คือการใช้พลังงานให้น้อยลง^[17] โดยไม่มีบทบัญญัติใดที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการเลือกใช้พลังงานหรือการเปลี่ยนผ่านพลังงานเลย และคำว่า “พลังงานหมุนเวียน” ก็ปรากฏเพียงแค่ในบทนิยาม 2 ครั้ง เท่านั้น

• คณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ

คณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติเป็นคณะกรรมการที่มีอำนาจหน้าที่เสนอนโยบายและแผนการบริหารและพัฒนาพลังงานของประเทศต่อคณะรัฐมนตรี และกำหนดหลักเกณฑ์และเงื่อนไขในการกำหนดราคาพลังงานให้สอดคล้องกับนโยบายและแผนการบริหารและพัฒนาพลังงานของประเทศ ตามมาตรา 6 (1) และ (2) แห่งพระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ พ.ศ. 2535 ซึ่งเป็นพระราชบัญญัติที่กำหนดคำนิยามของ “พลังงาน” “พลังงานหมุนเวียน” และ “พลังงานสิ้นเปลือง” ไว้อย่างชัดเจนตรงกันและเช่นเดียวกันกับ พระราชบัญญัติการส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน พ.ศ. 2535^[18] แต่ไม่มีบทบัญญัติเกี่ยวกับพลังงาน มีเพียงบทบัญญัติที่กำหนดคุณสมบัติและอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติเท่านั้น

• คณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน

คณะกรรมการกำกับกิจการพลังงานเป็นคณะกรรมการที่มีอำนาจหน้าที่กำกับดูแลการประกอบกิจการพลังงาน หรือก็คือกำกับดูแลการประกอบกิจการผลิตไฟฟ้า โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “การส่งเสริมการใช้พลังงานอย่างประหยัดและมีประสิทธิภาพ พลังงานหมุนเวียนและพลังงานที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อย โดยคำนึงถึงประสิทธิภาพในการประกอบกิจการไฟฟ้าและความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติ” ตามมาตรา 11 (16) ประกอบกับ (1) แห่งพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. 2550 พระราชบัญญัตินี้มีบทบัญญัติที่ส่งเสริมการเปลี่ยนผ่านพลังงานหลายประการและเป็นกฎหมายตามนโยบายของคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ ซึ่งแม้แต่คำนิยามของ “พลังงานหมุนเวียน” ก็ยังใช้คำนิยามตามกฎหมายว่าด้วยคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ พ.ศ. 2535)^[19] แต่พระราชบัญญัติดังกล่าวและคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงานมีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับกิจการผลิตไฟฟ้า ซึ่งเป็นการใช้พลังงานเพียงประมาณ 20% ของประเทศไทยเท่านั้น

• ประชาชน

เมื่อกลไกภาครัฐยังมีข้อจำกัดในการเปลี่ยนผ่านพลังงานอยู่มาก ประชาชนในฐานะผู้บริโภคจึงจำเป้นต้องเปลี่ยนผ่านพลังงานกันเองเท่าที่ทำได้และไม่ทำให้ตนเองเดือดร้อน เช่น การติดแผงโซลาร์เซลล์ การเลือกใช้รถที่ขับเคลื่อนด้วยพลังงานไฟฟ้าทั้งหมดหรือบางส่วน และการเติมน้ำมันที่มีส่วนผสมของเชื้อเพลิงชีวภาพ  อย่างไรก็ตาม ความพยายามของประชาชนเป็นสิ่งที่ต้องได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลเพื่อให้เกิดการเริ่มต้นและการดำเนินการอย่างต่อเนื่องจนบรรลุเป้าหมาย หากรัฐบาลทำได้เพียงขอความร่วมมือแต่กลับสร้างหรือรักษาอุปสรรคและเงื่อนไขที่จะทำให้การเปลี่ยนผ่านพลังงานทำได้ยากขึ้น การเปลี่ยนผ่านพลังงานก็ไม่มีทางสำเร็จ

SDG Updates ฉบับนี้เป็นบทความชิ้นที่ 7 ในชุดข้อมูลเกี่ยวกับการเปลี่ยนผ่านพลังงานที่เป็นธรรม (Just Energy Transition) สนับสนุนโดยมูลนิธิฟรีดริค เอแบร์ท (FES) ประเทศไทย เป็นชุดความรู้ที่มิเพียงแค่นำเสนอประเด็นการขับเคลื่อนการใช้พลังงานหมุนเวียนพลังงานสะอาดในมิติเชิงการลดผลกระทบต่อวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเท่านั้น แต่เน้นไปที่มิติความยั่งยืนอันรวมไปถึงการเปลี่ยนผ่านเชิงนิเวศสังคม (socio-ecological transition) ที่คำนึงถึงการได้รับความเคารพในสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน และกระทั่งสิทธิของสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิตอื่นที่จะได้รับผลกระทบทั้งระหว่างและหลังการเปลี่ยนแปลงด้วย นอกจากนี้ จะมีการยกบทสนทนาเกี่ยวกับแนวคิดการเปลี่ยนผ่านพลังงานที่ยั่งยืนในเชิงเปรียบเทียบให้เห็นบริบทปัญหาของประเทศที่พัฒนาแล้วกับประเทศกำลังพัฒนาที่มีลักษณะปัญหาแตกต่างกันอยู่มาก และระหว่างกรณีในประเทศและกรณีระดับภูมิภาคที่มีระดับความซับซ้อนขึ้นไป ตลอดจนบทสัมภาษณ์จากหลากมุมมองผู้เกี่ยวข้องโดยตรงกับที่มาที่ไปของแนวคิดดังกล่าว ซึ่งจะมีการเผยแพร่ทาง SDG Move อย่างต่อเนื่องจนถึงเดือนพฤศจิกายน 2564

ประเด็น Just Energy Transition ในบทความชิ้นนี้เกี่ยวข้องกับ
#SDG7 พลังงานสมัยใหม่ ในด้านหลักประกันว่ามีการเข้าถึงการบริการพลังงานสมัยใหม่ในราคาที่สามารถซื้อหาได้ และเชื่อถือได้ ภายในปี 2573 (7.1) และการเพิ่มสัดส่วนของพลังงานหมุนเวียน (7.2)

เอกสารอ้างอิง

[1] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Total final consumption (TFC) by source,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[2] การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย, “การผลิตพลังงานไฟฟ้า,” URL: https://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&layout=edit&id=78&Itemid=200 [accessed on 20 October 2021].

[3] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Total final consumption (TFC) by sector,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[4] พรวิวาห์ กึกก้อง, “ผลิตภัณฑ์จาการกลั่นปิโตรเลียม,” URL: https://sites.google.com/site/resourcemanagemen00/phlitphanth-ca-kark-lan-pitorleiym.

[5] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Oil products final consumption by sector,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[6] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Coal final consumption by sector,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[7] กรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ กระทรวงพลังงาน, “ถ่านหิน,” URL: https://dmf.go.th/public/list/data/index/menu/630/mainmenu/630/.

[8] https://datacenter.deqp.go.th/knowledgeพล-งงาน/มาร-จ-กประโยชน-ของก-าซธรรมชาต-natural-gas-ก-นเถอะ/

[9] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Natural gas final consumption by sector,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[10] อ้างแล้ว [5]

[11] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Electricity consumption by sector,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[12] อ้างแล้ว [2]

[13] Seksan Papong, Chantana Yuvaniyama, Pongvipa Lohsomboon, and Pomthong Malakul, “Overview of Biomass Utilization in Thailand,” p.9, URL: https://www.aist-riss.jp/old/lca/ci/activity/project/biomass/report/041028_paper/thailand_paper.pdf.

[14] International Energy Agency, “Thailand Energy consumption: Share of biofuels in transport energy consumption,” URL: https://www.iea.org/countries/thailand.

[15] ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 109/ตอนที่ 44/หน้า 62/9 เมษายน 2535

[16] ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 94/ตอนที่ 38/ฉบับพิเศษ หน้า 1/4 พฤษภาคม 2520

[17] ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 109/ตอนที่ 33/หน้า 1/2 เมษายน 2535

[18] ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 109/ตอนที่ 9/หน้า 1/12 กุมภาพันธ์ 2535

[19] ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 124/ตอนที่ 89 ก/หน้า 12/10 ธันวาคม 2550