ชวนอ่านงานวิจัย “บริการทางวิชาการศึกษาและรวบรวมองค์ความรู้ และนวัตกรรมการดูแลคนพิการในสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)” โดย ผศ.รณรงค์ จันใด คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ดำเนินงานผ่านสถาบันวิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (TU-RAC)
สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบให้ประชาชนจำนวนมากต้องเผชิญกับความยากลำบากในการใช้ชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มคนพิการ ที่มีข้อจำกัดในการทำกิจกรรม ทำให้ไม่สามารถป้องกันตนเองจากโรคได้เทียบเท่าคนทั่วไป เช่น คนพิการทางสายตาที่ต้องสัมผัสพื้นผิวมากกว่าปกติ คนพิการทางการเคลื่อนไหวที่ไม่สามารถใส่หน้ากากอนามัยหรือล้างมือด้วยตนเอง คนพิการทางจิต/สติปัญญา/ออทิสติก ที่ไม่สามารถเข้าใจมาตรการในการป้องกันโรคได้เท่าคนทั่วไป และหากคนพิการเจ็บป่วยก็อาจจะต้องใช้ทรัพยากรในการดูแลมากกว่า รวมถึงอาจมีอาการป่วยหนักกว่าคนทั่วไปเนื่องจากมีโรคร่วมทางกายมากกว่า
งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาและรวบรวมองค์ความรู้สำหรับการดูแลคนพิการในแต่ละประเภทความพิการ และสังเคราะห์รูปแบบและแนวทางการพัฒนานวัตกรรมการดูแลคนพิการในสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ได้แก่ เป้าหมายที่ 1 ขจัดความยากจน เป้าหมายที่ 3 สุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี เป้าหมายที่ 9 โครงสร้างพื้นฐาน นวัตกรรม เเละอุตสาหกรรม และเป้าหมายที่ 10 ลดความเหลื่อมล้ำ
ซึ่งงานวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกประเด็นกับกลุ่มผู้เกี่ยวข้อง และการถอดบทเรียนและองค์ความรู้เกี่ยวกับนวัตกรรมการดูแลคนพิการ กับองค์กรภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม องค์กรด้านคนพิการ คนพิการ/ผู้ดูแลคนพิการ จำนวน 10 องค์กร เครื่องมือที่ใช้วิจัย ได้แก่ แบบวิเคราะห์เอกสาร แบบบันทึกภาคสนาม แบบบันทึกการสังเกต แบบบันทึกการสัมภาษณ์แบบสอบถาม และรายงานการวิจัยแบบพรรณนาและพรรณนาวิเคราะห์
ผลการศึกษาของ ผศ.รณรงค์ พบว่า ในสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 มีการพัฒนานวัตกรรมการดูแลคนพิการที่น่าสนใจ ดังนี้
นวัตกรรมผลิตภัณฑ์
(product innovation)
- หลักสูตรการเรียนในวิทยาลัยและสร้างอาชีพเพื่อคนพิการ
- คลิปวิดีโอการสอนกิจกรรมการสื่อสารทางเลือก (Augmentative Alternative Communication – AAC)
- คู่มือการฝึกอาชีพด้านเทคโนโลยีสำหรับบุคคลที่มีความต้องการพิเศษ
- แอปพลิเคชั่นผ่านแพลตฟอร์ม TRUE WE WORLD
- “กล่องปันสุข” ให้นักเรียนตาบอด
นวัตกรรมกระบวนการ
(process innovation)
- มาตรการจัดเวลาพิเศษให้ผู้สูงอายุ-คนพิการ ซื้อของจำเป็นในซูเปอร์มาร์เก็ต
- โรงพยาบาลสนามบ้านวิทยาศาสตร์สิรินธรเพื่อคนพิการ
- ตั้งจุดพักคอยสำหรับคนพิการ “Community Isolation (CI)”
- เครือข่ายคนพิการปรับรูปแบบการทำงานผ่านการสื่อสารออนไลน์
- คนพิการขายหวยฝ่าโควิด-19
- โคราชโมเดล ต้นแบบการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ
นวัตกรรมทางความคิด
(paradigm innovation)
- แถลงการณ์จากองค์กรคนพิการต่อสาธารณาสุขอังกฤษ
- การเพิ่มพื้นที่สำหรับคนพิการในสถานการณ์ล็อกดาวน์
- โครงการ “คนพิการอยู่บ้านอย่างไรให้มีความสุขและเป็นประโยชน์ต่อสังคม”
- “รายการคนหูหนวก ขอรู้ ล่ามขอเล่า”
และจากการศึกษาสรุปได้ว่า การพัฒนานวัตกรรมการดูแลคนพิการมีความหลากหลายรูปแบบตามบริบทและความต้องการของคนพิการแต่ละประเภท โดยรูปแบบและแนวทางการพัฒนานวัตกรรมดูแลคนพิการในสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 มีการนำเทคโนโลยีมาใช้ ได้แก่
- เทคโนโลยีโทรเวชกรรม เป็นการลดการสัมผัสใกล้ชิดกันทางกายภาพระหว่างผู้ใช้บริการและผู้ให้บริการ
- เทคโนโลยีแพลตฟอร์มดิจิทัล ผ่านระบบออนไลน์ โมบายแอปพลิเคชัน หรือโซเชียลมีเดีย ซึ่งสามารถรับรู้และแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการป้องกันควบคุมโรคได้อย่างรอบด้านและสอดคล้องกับประเภทความพิการในแต่ละประเภท
อย่างไรก็ตาม ผศ.รณรงค์ เสนอว่า จำเป็นต้องตระหนักถึงผลกระทบด้านบวกและด้านลบของการใช้นวัตกรรมหรือเทคโนโลยีสารสนเทศในการดูแลคนพิการในแต่ละประเภทความพิการ ทั้งนี้นโยบายของรัฐบาลต้องมีความชัดเจนในการช่วยเหลือคนพิการ ตัวอย่างเช่น มีช่องทางพิเศษเพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยพิการติดเตียงในการเข้าถึงวัคซีนได้อย่างรวดเร็ว และสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ที่จำเป็นในการดำเนินงานช่วยเหลือคนพิการในช่วงการแพร่ระบาดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 รวมถึงควรจะมีการพัฒนาอาชีพและส่งเสริมการประกอบอาชีพของคนพิการที่สามารถทำได้ทั้งในระบบออนไลน์และระบบปกติ ในช่วงการแพร่ระบาดของโรคไวรัสโคโรนา 2019
งานวิจัยดังกล่าวจัดอยู่ในกลุ่มการวิจัยระดับแนวหน้าด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ธีมสุขภาพและสุขภาวะที่ดีของคนทุกช่วงวัย
งานวิจัยดังกล่าวเกี่ยวข้องกับ
#SDG1 ขจัดความยากจน
– (1.3) ดำเนินการให้ทุกคนมีระบบและมาตรการการคุ้มครองทางสังคมในระดับประเทศที่เหมาะสม รวมถึงการคุมครองทางสังคมขั้นพื้นฐานและบรรลุการครอบคลุมถึงกลุ่มที่ยากจนและเปราะบาง ภายในปี 2573
#SDG3 สุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี
– (3.8) บรรลุการมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ารวมถึงการป้องกันความเสี่ยงทางการเงิน การเข้าถึงการบริการสาธารณสุขจำเป็นที่มีคุณภาพ และเข้าถึงยาและวัคซีนจำเป็นที่ปลอดภัยมีประสิทธิภาพ มีคุณภาพ และมีราคาที่สามารถซื้อหาได้
– (3.c) เพิ่มการใช้เงินสนับสนุนด้านสุขภาพ และการสรรหา การพัฒนา การฝึกฝน และการเก็บรักษากำลังคนด้านสุขภาพในประเทศกำลังพัฒนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศพัฒนาน้อยที่สุดและรัฐกำลังพัฒนาที่เป็นเกาะขนาดเล็ก
#SDG9 โครงสร้างพื้นฐาน นวัตกรรม เเละอุตสาหกรรม
– (9.b) สนับสนุนการพัฒนาเทคโนโลยี การวิจัย และนวัตกรรมภายในประเทศในประเทศกำลังพัฒนา รวมถึงการทำให้เกิดความมั่นใจว่ามีนโยบายสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการนำไปสู่ความหลากหลายของอุตสาหกรรมและการเพิ่มมูลค่าของสินค้า
#SDG10 ลดความเหลื่อมล้ำ
– (10.2) ให้อำนาจและส่งเสริมความครอบคลุมด้านสังคม เศรษฐกิจและการเมืองสำหรับทุกคน โดยไม่คำนึงถึงอายุ เพศ ความบกพร่องทางร่างกาย เชื้อชาติ ชาติพันธุ์ แหล่งกำเนิด ศาสนา หรือสถานะทางเศรษฐกิจหรือสถานะอื่น ๆ ภายในปี 2573
– (10.3) สร้างหลักประกันว่าจะมีโอกาสที่เท่าเทียมและลดความไม่เสมอภาคของผลลัพธ์ รวมถึงการขจัดกฎหมาย นโยบาย และแนวทางปฏิบัติที่เลือกปฏิบัติ และส่งเสริมการออกกฎหมาย นโยบาย และการปฏิบัติที่เหมาะสมในเรื่องนี้
Research recommends แนะนำงานวิจัยของนักวิจัยธรรมศาสตร์ที่สนับสนุนการขับเคลื่อน SDGs กิจกรรมนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการสร้างเครือข่ายความร่วมมือด้านวิจัยแบบบูรณาการระดับแนวหน้า เพื่อขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (TU-SDG Research Network)
