แผนวิทยาศาสตร์วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) เป็นกระบวนการที่มีความสำคัญต่อขับเคลื่อนยุทธศาสตร์งานวิจัยของประเทศ เพราะเป็นแผนที่จะกำหนดยุทธศาสตร์ของการวิจัย อาจส่งผลต่อวิธีจัดสรรงบประมาณการวิจัยที่มีจำกัดให้เกิดผลประโยชน์ต่อประเทศอย่างสูงที่สุด การจะจัดทำแผนวิจัยที่สอดคล้องกับเป้าหมาย ความต้องการ ความท้าทายที่แต่ละพื้นที่เผชิญอยู่จึงจำเป็นต้องทราบก่อนว่า “อะไรคือความต้องการของพื้นที่”
Area Need คืออะไร?
โครงการจัดทำแผนบูรณาการด้านวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่อย่างยั่งยืน หรือ “Area Need” เป็นการทำงานร่วมกันระหว่างศูนย์วิจัยและสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDG Move) และคณะทำงานระดับภาคทั้ง 6 ภาค (ภาคเหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ กลาง ตะวันออก ใต้ และใต้ชายแดน) จาก 8 มหาวิทยาลัยทั่วประเทศ มีระยะเวลาดำเนินการ 3 ปี ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)
เป้าหมายปลายทางของโครงการ คือ การที่เราสามารถระบุความต้องการและช่องว่างความรู้ในระดับพื้นที่ เพื่อสร้างความรู้ใหม่มาอุดช่องว่างเหล่านั้น และสร้างเครือข่าย ที่เป็นกลไกทำงานของ ววน. กระตุ้นให้เกิดการใช้ความรู้ นำข้อมูล ข้อเสนอจากพื้นที่เข้าสู่กระบวนการตัดสินใจที่พื้นที่มีส่วนร่วม แบบล่างขึ้นบน (bottom up) อีกทั้งยังเป็นการสนับสนุนให้มีการนำกรอบเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนไปใช้จริงในพื้นที่ (Localizing the SDGs)
วิธีศึกษา
กรอบแนวคิดในการศึกษาของปีที่ 1 นั้นอยู่บนฐานของแนวคิดเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) และกระบวนการมองอนาคต (Foresight) ซึ่งทั้ง 2 แนวคิดนั้นเน้นเรื่องของความครอบคลุม และการมีส่วนร่วม
- กรอบแนวคิด SDGs ช่วยให้การกวาดประเด็นและการสังเคราะห์มีความครอบคลุม ประเด็นในมิติความยั่งยืนที่สำคัญ ครอบคลุมทั้งสังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม สันติภาพ ความยุติธรรม หุ้นส่วนและกลไกเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ที่เป็นไปได้ว่าจะเกิดขึ้นในระดับพื้นที่ ซึ่งล้วนสำคัญกับคุณภาพชีวิต ของประชาชนในระดับพื้นที่ นอกจากนี้ SDGs ยังเป็นกรอบแนวคิดที่เป็นที่ยอมรับในทุกระดับทั้งภายในประเทศ ภูมิภาค ระดับโลก ไปจนถึงปี ค.ศ. 2030 สำหรับระดับประเทศ สศช. ได้ผนวก SDGs เข้าไปในแผนทุกระดับแล้วรวมถึงแผน ระดับกระทรวง การใช้กรอบ SDGs จะช่วยให้การสื่อสารประเด็นปัญหาในพื้นที่มีพลังมาก ขึ้นเนื่องจากมีความเชื่อมโยงกับวาระการพัฒนาระดับโลก
- กรอบแนวคิดและกระบวนการมองอนาคต (Foresight) เป็นเครื่องมือที่จะชวนผู้คนมา กำหนดภาพอนาคตและทิศทางไปสู่อนาคตของพื้นที่ร่วมกันกระบวนการมองภาพอนาคตโดยการสร้างการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน เครื่องมือนี้เอื้อให้ผู้เข้าร่วมที่มีความเชี่ยวชาญและประสบการณ์หลากหลายมาร่วมพิจารณาความเป็นไปได้ถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นและไม่เกิดขึ้นในอนาคต โดยโครงการนี้ใช้กระบวนการ Foresight เข้ามาชวนทุกคนพูดคุยภายใต้กรอบ SDGs ซึ่งภาพอนาคตเหล่านี้จะ กลายมาเป็นโจทย์ในการวิเคราะห์ช่องว่างความรู้และระบบความรู้ต่อไป
วิธีการศึกษา 4 ขั้นตอนหลัก ดังนี้
1. กวาดสัญญาณแนวราบ (Horizon Scaning) เป็นการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ เพื่อเฟ้นหาสัญญาณและแนวโน้มของสิ่งที่จะเกิดขึ้น สำหรับโครงการนี้รวบรวมข้อมูลจาก 4 กลุ่ม ได้แก่
- ฐานข้อมูลวิจัยจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)
- ฐานข้อมูลทุติยภูมิเชิงปริมาณ
- สัญญาณทางสังคม (Social Signal) จากสำนักข่าวกระแสหลัก และสำนักข่าวกระแสรอง และข้อมูลจากสื่อสังคมออนไลน์ (Social Media)
- แผนระดับ 2 ของประเทศ ครอบคลุมแผน 4 ฉบับประกอบด้วย (1) แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (23 ฉบับ) (2) แผนปฏิรูปประเทศ 13 ฉบับ (3) แผนความมั่นคงแห่งชาติ และ (4) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
2. ทำการสำรวจเดลฟายแบบประยุกต์ (Adapted Delphi) เป็นวิธีการรวบรวมข้อมูลจากคณะผู้เชี่ยวชาญ เพื่อรวบรวมความคิดเห็นและหาข้อสรุปในประเด็นคำถามที่ผู้วิจัยสนใจ โดยอาศัยความคิดเห็นจากผู้เชี่ยวชาญผ่านการใช้แบบสอบถามในการรวบรวมและสรุปความเห็นมากกว่า 1 รอบ และสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมจากผู้เชี่ยวชาญในกรณีที่มีข้อขัดแย้งหรือข้อสงสัย ข้อดีของเทคนิคเดลฟายคือความคิดเห็น ของผู้เชี่ยวชาญแต่ละท่านจะไม่มีอิทธิพลต่อการตอบแบบสอบถามของผู้เชี่ยวชาญท่านอื่น ๆ ทว่าเนื่องจากอุปสรรคด้านเวลาและการระบาดของโควิด -19 ทำให้มีการทำแบบสอบถามเพียงแค่สองครั้งในภาคเหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ กลาง และใต้ ในขณะที่ภาคตะวันออกและภาคใต้ ได้มีปรับให้มีการจัดประชุมกลุ่มย่อยกับผู้เกี่ยวข้องหนึ่งครั้ง ตามด้วยการทำแบบสอบถามเพียงแค่ 1 ครั้ง งานวิจัยนี้จึงไม่สามารถทำตามกระบวนการเดลฟายได้อย่างเต็มรูปแบบ
Note: ผู้เชี่ยวชาญในโครงการนี้ มิได้เน้นเฉพาะผู้เชี่ยวชาญทางวิชาการเท่านั้น แต่ครอบคลุมผู้เชี่ยวชาญที่อยู่ในภาคปฏิบัติด้วย โดยผู้เชี่ยวชาญในภาควิชาการนั้นจะพิจารณาจากผลงานและการยอมรับด้านผลงาน ของผู้คนในชุมชนวิชาการในมิตินั้น ๆ
3. จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ Foresight ระดับภาค เป็นเวทีที่ชวนผู้เชี่ยวชาญเข้ามาระบุภาพปลายทางที่อยากเห็น แนวทางการบรรลุ และร่วมกันวิเคราะห์ปัจจัยที่จำเป็นต่อการบรรลุ และเก็บข้อมูล เทคโนโลยีที่จำเป็นต่อการบรรลุอนาคตที่อยากเห็นในอีก 5 ปี (พ.ศ. 2569) – ระบุภาพปลายทางที่อยากเห็นเกี่ยวกับประเด็นสำคัญในอีก 5 ปีข้างหน้า (Goal Setting) – ภาพปลายทางดังกล่าวควรต้องชัดเจนที่สุด (จับต้องได้ – วัดได้ – สังเกตเห็นได้)
- อนาคตที่อยากเห็นในอีก 5 ปี (พ.ศ. 2569) – ระบุภาพปลายทางที่อยากเห็นเกี่ยวกับประเด็นสำคัญในอีก 5 ปีข้างหน้า (Goal Setting) – ภาพปลายทางดังกล่าวควรต้องชัดเจนที่สุด (จับต้องได้ – วัดได้ – สังเกตเห็นได้)
- แนวทางบรรลุภาพอนาคตที่อยากเห็น – แนวทางการบรรลุเป้าหมายสามารถมีได้มากกว่า 1 แนวทาง โดยแต่ละแนวทางควรเป็น แนวทางที่เมื่อทำแล้ว สามารถแก้ไขสถานการณ์สำคัญของภาคได้พร้อม ๆ กันหลาย สถานการณ์แบบบูรณาการ
- ปัจจัยที่จำเป็นต่อการบรรลุภาพอนาคตที่อยากเห็น – ระดมความเห็นเกี่ยวกับปัจจัยที่จำเป็นต่อ การดำเนินการ ตามกรอบ FAIR Canvas ได้แก่
– Finance = งบประมาณ ทั้งจากภาครัฐ ภาคการวิจัย การสนับสนุนจากเอกชน
– Actor = ผู้ที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์ ทั้งทางตรง ทางอ้อม เป็นสาเหตุ เป็นเหยื่อ เป็นผู้ได้รับผลประโยชน์ ฯลฯ
– Infrastructure = ระบบที่เกี่ยวข้องที่จะช่วยให้การบรรลุเป้าหมายเป็นไปได้ง่ายขึ้น (เช่น ห้องทดลอง ระบบตรวจสอบมาตรฐาน) สิ่งก่อสร้างเชิงกายภาพ เทคโนโลยีที่เกี่ยวข้อง
– Rules and Regulations = กฎหมาย ข้อบังคับ กฎกติกาท้องถิ่น นโยบาย การเก็บข้อมูล/เทคโนโลยี ที่จำเป็นต่อการบรรลุภาพอนาคต – กระบวนการนี้ทำให้ทราบว่าภาคหรือพื้นที่ต้องการ (What)ความรู้ งานวิจัย เทคโนโลยี นวัตกรรมในประเด็นใด เพื่อทำให้สามารถ ดำเนินการเพื่อบรรลุภาพอนาคตที่อยากเห็นได้ ตรวจสอบว่าส่วนใดที่มีการดำเนินการหรือพัฒนาแล้ว มีการถูก นำไปประยุกต์ใช้ และใช้อย่างไร (How) และใคร (Who) มีศักยภาพที่จะเป็นผู้สร้างความรู้ ผู้วิจัย ผู้เผยแพร่/ ส่งต่อความรู้ ผู้ใช้ความรู้ ผู้สนับสนุน
4. การวิเคราะห์ช่องว่างความรู้และระบบความรู้ ดำเนินการรวบรวม วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลความต้องการด้าน ววน. เชิงพื้นที่วิเคราะห์ ทิศทางยุทธศาสตร์การพัฒนาของพื้นที่ วิเคราะห์ช่องว่างความรู้ งานวิจัย การพัฒนานวัตกรรม เพื่อการจัดทำ แผนบูรณาการด้าน ววน. เพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่อย่างยั่งยืนในภูมิภาคและกลุ่มจังหวัดที่รับผิดชอบ
ผลลัพธ์จากโครงการปีที่ 1
ความต้องการเชิงพื้นที่
การดำเนินการค้นหาความต้องการทางเศรษฐกิจและสังคมระดับกลุ่มจังหวัดเป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินโครงการจัดทำแผนบูรณาการด้านวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่อย่างยั่งยืน (Area-Need) โดยใช้กระบวนการเก็บข้อมูลผ่านการสอบถามความเห็นจากผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ตามภูมิภาคต่าง ๆ จำนวน 2 รอบ โดยรอบแรกมีผู้เชี่ยวชาญทั่วประเทศให้ความเห็นผ่านแบบฟอร์มออนไลน์ทั้งสิ้น 472 คน และรอบที่สอง 557 คน
ประเด็นสำคัญและความต้องการระดับภาคที่ปรากฏในภาพรวมจากการเก็บข้อมูลความเห็นข้างต้น มี 4 ประการ ได้แก่
1. การใช้เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) เป็นกรอบในการพิจารณาสถานการณ์ของพื้นที่และความต้องการทางสังคม ผนวกกับกระบวนการมองอนาคต (Foresight) ที่เลือกมาใช้ทำให้เห็นว่าในหลายพื้นที่ มีประเด็นความกังวลที่อาจสอดคล้องและไม่สอดคล้องกับประเด็นการพัฒนาของพื้นที่
2. แม้แต่ละภาคจะมีสัดส่วนของประเด็นที่ให้ความสำคัญแตกต่างกัน แต่ในภาพรวม มิติทั้งสังคม (ร้อยละ 26.7 จากประเด็นทั้งหมด) เศรษฐกิจ (ร้อยละ 30 จากประเด็นทั้งหมด) สิ่งแวดล้อม (ร้อยละ 30 จากประเด็นทั้งหมด) และสันติภาพ (ร้อยละ 13.3 จากประเด็นทั้งหมด) มีการกระจายตัวกันในลักษณะที่ค่อนข้างสมดุล
3. แม้มิติสันติภาพ ความสงบสุขของสังคม และสิทธิมนุษยชนจะเป็นประเด็นหลักสำคัญของภาคใต้ชายแดน แต่งานวิจัยนี้พบว่า มิติสันติภาพ ยังเป็นประเด็นที่ถูกให้ความสำคัญมากใน 4 จาก 6 ภาค ครอบคลุมประเด็นด้านธรรมาภิบาล ความรุนแรงและอาชญากรรม การเข้าถึงระบบยุติธรรม และเรื่องสิทธิมนุษยชน
4. ประเด็นที่สำคัญแต่ละประเด็นมิได้แยกขาดจากกัน แต่มีความเชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบ เช่น การถือครองที่ดินและสิทธิการเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติ มีผลต่อการตัดสินใจว่าจะทำเกษตรกรรมเชิงเดี่ยวหรือเกษตรกรรมยั่งยืน ซึ่งส่งผลต่อปัญหาหมอกควัน PM 2.5 อีกต่อหนึ่ง
ทั้งนี้ หากพิจารณาความต้องการรายภาคจะพบว่าแต่ละภาคมีความต้องการที่ทั้งเหมือนและแตกต่างกัน ดังนี้
ภาคเหนือ: มีผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ร่วมให้ความเห็นรอบที่ 1 จำนวน 111 คน และรอบที่ 2 จำนวน 40 คน โดยได้ผลสรุปถึงประเด็นพัฒนาสำคัญและเร่งด่วนมากที่สุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย อันดับที่ 1 ปัญหาหมอกควัน อันดับที่ 2 ภัยพิบัติจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อันดับที่ 3 ระบบการเกษตรไม่เอื้อต่อความมั่นคงทางอาหาร อันดับที่ 4 การถือครองที่ดิน และ อันดับที่ 5 ขาดระบบการจัดการร่วมในการพัฒนาพื้นที่ป่าและแก้ปัญหาไฟป่า
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ: มีผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ร่วมให้ความเห็นรอบที่ 1 จำนวน 147 คน และรอบที่ 2 จำนวน 119 คน โดยได้ผลสรุปถึงประเด็นพัฒนาสำคัญและเร่งด่วน มากที่สุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย อันดับที่ 1 ปัญหาความยากจน อันดับที่ 2 ปัญหาความเหลื่อมล้ำ อันดับที่ 3 ปัญหาการพัฒนาคนของภาคอยู่ในระดับต่ำ อันดับที่ 4 ปัญหาภัยแล้งและคุณภาพของแหล่งน้ำในพื้นที่ และอันดับที่ 5 การจัดการขยะและของเสีย
ภาคกลาง: มีผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ร่วมให้ความเห็นรอบที่ 1 จำนวน 116 คน และรอบที่ 2 จำนวน 116 คน โดยได้ผลสรุปถึงประเด็นพัฒนาสำคัญและเร่งด่วนมากที่สุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย อันดับที่ 1 ความถดถอยและหดตัวของภาคการท่องเที่ยว อันดับที่ 2 การก่ออาชญากรรมและคดียาเสพติด อันดับที่ 3 ภาระหนี้สินของครัวเรือน อันดับที่ 4 เศรษฐกิจชะลอตัว และอันดับที่ 5 โรคอุบัติใหม่
ภาคตะวันออก: เนื่องจากข้อจำกัดของพื้นที่ทำให้มีต้องมีการปรับเปลี่ยนการเก็บข้อมูล โดยมีการจัดประชุมกลุ่มย่อยกับผู้เกี่ยวข้องหนึ่งครั้ง ตามด้วยการทำแบบสอบถามเพียงแค่ 1 ครั้ง โดยในการทำแบบสอบถามมีผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ร่วมให้ความเห็นทั้งสิ้น 66 คนโดยได้ผลสรุปถึงประเด็นพัฒนาสำคัญและเร่งด่วนมากที่สุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย อันดับที่ 1 ปริมาณกากของเสียจากอุตสาหกรรม อันดับที่ 2 ปัญหาภัยแล้ง อันดับที่ 3 พื้นที่เกิดภัยแล้งและอุทกภัยจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อันดับที่ 4 ป่าชายเลนกำลังสูญหาย และอันดับที่ 5 ขยะทะเล
ภาคใต้: เนื่องจากข้อจำกัดของพื้นที่ทำให้มีต้องมีการปรับเปลี่ยนการเก็บข้อมูล โดยมีการจัดประชุมกลุ่มย่อยกับผู้เกี่ยวข้องหนึ่งครั้ง ตามด้วยการทำแบบสอบถามเพียงแค่ 1 ครั้ง โดยในการทำแบบสอบถามมีผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ร่วมให้ความเห็นทั้งสิ้น 93 คนโดยได้ผลสรุปถึงประเด็นพัฒนาสำคัญและเร่งด่วนมากที่สุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย อันดับที่ 1 ขยะและของเสียทุกชนิดเพิ่มขึ้น อันดับที่ 2 จำนวนนักท่องเที่ยวลดลงจากผลกระทบของสถานการณ์โควิด-19 อันดับที่ 3 สารเสพติดมีความรุนแรง อันดับที่ 4 ความยากจนมีแนวโน้มสูงขึ้น และอันดับที่ 5 ความสมบูรณ์ของลุ่มน้ำ ภูเขา ป่าไม้ พื้นที่ชุ่มน้ำ แม่น้ำ และทะเลสาบมีแนวโน้มลดลง
ภาคใต้ชายแดน: มีผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ร่วมให้ความเห็นทั้งสิ้น 93 คน ซึ่งเป็นความเห็นในรอบที่ 2 ทั้งหมด เนื่องจากรอบที่ 1 มิได้มีการสำรวจด้วยจำกัดของพื้นที่ แต่อาศัยการจัดประชุมกลุ่มย่อยกับผู้เกี่ยวข้องแทน โดยได้ผลสรุปถึงประเด็นพัฒนาสำคัญและเร่งด่วนมากที่สุด 5 อันดับแรก ประกอบด้วย อันดับที่ 1 ปัญหายาเสพติด อันดับที่ 2 การขาดนิติธรรมและการเข้าถึงความยุติธรรมอย่างไม่เท่าเทียม อันดับที่ 3 การขาดพื้นที่และการละเมิดสิทธิมนุษยชน อันดับที่ 4 การศึกษา และอันดับที่ 5 การค้าชายแดน (เศรษฐกิจชะงัก)
ความรู้ที่แต่ละพื้นที่ต้องการนำมาใช้ในการแก้ไขปัญหา
จากการดำเนินการการศึกษาความต้องการของกลุ่มจังหวัด ทั้ง 6 ภาค ฉายภาพให้เห็นว่าแต่ละภาคค่อนข้างมีความต้องการความรู้เพื่อนำไปพัฒนาที่แตกต่างกัน แม้บางประเด็นในหลายภาคจะมีจุดร่วมความต้องการที่ตรงกัน แต่มุมมองในการพัฒนานั้นต่างกันตามบริบทท้องถิ่น และเพื่อให้ตอบสนองต่อการแก้ปัญหาที่แตกต่างกัน จึงต้องอาศัยการกระจายอำนาจและเพิ่มความยืดหยุ่นให้แก่หน่วยงานในพื้นที่ แม้บางพื้นที่จะมีความต้องการหรือปัญหาที่คล้ายคลึงกัน แต่วิธีแก้ไขและพัฒนามิอาจอาศัยวิธีแบบ “one size fits all”
นโยบายและกฎหมายสำหรับผลักดันการพัฒนาที่ยั่งยืน จึงจำเป็นต้องศึกษาความต้องการความรู้ที่เหมาะสมตามบริบทพื้นที่ หรือที่เรียกว่า “tailor made” เพื่อค้นหาความรู้ที่เหมาะสมตามความต้องการของแต่ละบริบท ทั้งนี้ ก็เพื่อเปิดโอกาสให้ทุกภาคส่วนในทุกกลุ่มจังหวัด ได้มีโอกาสเข้ามาร่วมหาวิธีผลักดันการพัฒนาที่เหมาะสมตามพื้นที่ของตน
จากผลการประมวลการเก็บรวบรวมข้อมูลและสอบถามกลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง สามารถวิเคราะห์ข้อมูลประเด็นความรู้ที่ต้องการของในแต่ละพื้นที่ทั้ง 6 ภาค สรุปได้ดังนี้
ความรู้ที่ต้องการของพื้นที่ภาคเหนือ
- มีการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น ชุมชนมีโอกาสในการออกแบบเศรษฐกิจ การจัดการศึกษาการเรียนรู้ และจัดสรรทรัพยากร เพื่อนำมาแก้ไขปัญหาหรือพัฒนาชุมชนได้ตามบริบท
- ปรับเปลี่ยนกฎหมาย/ระเบียบ ให้เอื้อต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างบูรณาการพร้อมเปิดโอกาสให้ชุมชนท้องถิ่นได้เข้ามามีส่วนร่วม
- รัฐเป็นผู้สนับสนุน การปรับโครงสร้างการดำเนินงานโดยสร้างกลไกให้ชุมชนท้องถิ่น ร่วมมีบทบาทหลักในการพัฒนา
- พัฒนาคนให้มีขีดความสามารถในการสร้างการมีส่วนร่วมโดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ ตลอดจนการพัฒนาแผนงานและโครงการเพื่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ พัฒนาสังคม และสิ่งแวดล้อม
- การสร้างกระบวนการเรียนรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ สังคม วัฒนธรรม และวิถีของชุมชน เพื่อปลุกจิตสำนึกของชุมชน
ความรู้ที่ต้องการของพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- สนับสนุนฐานข้อมูลและงานวิจัยด้านความยากจนและหนี้สินในระดับพื้นที่ โดยใช้ข้อมูลขนาดใหญ่ (big data) ในการพยากรณ์ สร้างตัวแบบการจัดการความยากจนและภาวะหนี้สินที่เหมาะสมตามบริบท
- สร้างเครือข่ายเกษตรกรชั้นแนวหน้า และการยกระดับผู้ประกอบเกษตรรุ่นใหม่สู่ความเป็นมืออาชีพในระดับสากล (Young Smart Farmer: YSF) เทคโนโลยีและนวัตกรรมการลดต้นทุนการผลิต และการดำเนินงานเพื่อยกระดับมูลค่าสินค้าทางการเกษตร ตลอดจนส่งเสริมความรู้ด้านนวัตกรรมในการจัดการของเสียจากภาคอุตสาหกรรม ภาคการเกษตรจนถึงภาคครัวเรือน
- สนับสนุนฐานข้อมูลการจัดการทรัพยากรน้ำไหลภาคที่มีการเชื่อมโยงข้อมูลขนาดใหญ่ (big data)
- การมีตัวแบบการสร้างมูลค่าเชิงเศรษฐกิจและการพัฒนาสังคมด้วยการท่องเที่ยวในพื้นที่ ปรับโครงสร้างพื้นฐานเพื่อการท่องเที่ยว
- การสร้างฐานข้อมูลการค้าชายแดนและการค้าระหว่างประเทศ พร้อมเอื้ออำนวยต่อการดำเนินธุรกิจและพัฒนาสินค้า
ความรู้ที่ต้องการของพื้นที่ภาคกลาง
- การพัฒนาระบบข้อมูลขนาดใหญ่ (big data) พัฒนานำมาใช้ในการวิเคราะห์พฤติกรรมและการตัดสินใจของเกษตรกรอย่างแม่นยำมากยิ่งขึ้นและสร้างความเข้าใจแก่ประชาชนในพื้นที่
- สนับสนุนการวิจัยปรับโครงสร้างหนี้ของครัวเรือนและเกษตรกร เพื่อให้เข้าใจถึงประสิทธิผลทางเลือก และแนวทางที่เหมาะสมในการปรับโครงสร้างหนี้ของสถาบันการเงินต่าง ๆ
- การสร้างหรือปรับสภาพแวดล้อมทางกายภาพและสังคมที่เหมาะสม เพื่อลดคดีอาชญากรรมและยาเสพติด
- เตรียมความพร้อมของชุมชนเพื่อรับมือกับสถานการณ์วิกฤติ อาทิ อุทกภัย และโรคระบาด ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต พัฒนาห่วงโซ่อุปทานในการนำเศษของเหลือใช้ทางการเกษตรไปใช้ประโยชน์เพื่อลดปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กและมลพิษทางอากาศ
- การบริหารจัดการปัญหาน้ำท่วม ภัยแล้ง และน้ำเสียในเชิงพื้นที่ โดยเน้นการจัดการแบบมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน พร้อมสนับสนุนการมีส่วนร่วมในการจัดทำผังเมืองอย่างทั่วถึง
ความรู้ที่ต้องการของพื้นที่ภาคตะวันออก
- การส่งเสริมการพัฒนาด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่จะสามารถยกระดับของสังคม
- การส่งเสริมการวิจัยเกี่ยวกับพลังงานไฟฟ้า พลังงานชีวภาพ และนวัตกรรมพลังงานทดแทน รวมถึงการจัดการขยะ
- การมีเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ ๆ ในการยกระดับการปกป้องและดูแลทรัพย์สิน ด้านโครงสร้างพื้นฐานและระบบสารสนเทศ ทั้งในส่วนของการป้องกันก่อนการบุกรุก การตรวจจับการตอบสนอง และการกู้คืน
- การสนับสนุนด้านนวัตกรรมเครื่องจักร หุ่นยนต์ในสถานศึกษาให้มีความเข้มข้นและจริงจัง พร้อมนําเทคโนโลยีเข้ามาใช้ในด้านการศึกษา เช่น การจัดทำสื่อออนไลน์เพื่อการเรียนรู้
- การจัดตั้งศูนย์กลางความรู้ เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลที่มีนำมาต่อยอดเป็นนวัตกรรมใหม่ในการใช้พัฒนาประเทศ
ความรู้ที่ต้องการของพื้นที่ภาคใต้
- นำเทคโนโลยีเข้าปรับใช้ในภาคการท่องเที่ยวและบริการ เพื่อเพิ่มความสามารถในการเชื่อมต่อกับต่างชาติ พร้อมทั้งพัฒนาความเป็นศูนย์กลางด้านการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพสำหรับดึงดูดนักท่องเที่ยว
- สร้างความเข้าใจด้านภูมิปัญญา สร้างกระบวนการการเรียนรู้ให้แก่กลุ่มชาวพื้นเมือง เพื่อสร้างความเข้าใจในด้านภูมิปัญญาและการอยู่ร่วมกันที่หลากหลายในชาติพันธุ์
- ใช้ความหลากหลายทางธรณีวิทยาเป็นจุดแข็ง นำความหลากหลายทางธรณีวิทยาซึ่งเป็นจุดแข็งของภาคใต้ มาเชื่อมต่อกับอุทยานแห่งชาติอื่น ๆ บนโลก พร้อมกระตุ้นความร่วมมือด้านการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์ ที่สามารถใช้ประโยชน์ทางด้านสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมได้
ความรู้ที่ต้องการของพื้นที่ภาคใต้ชายแดน
- จัดตั้งเครือข่ายความรู้ นำความรู้ในการจัดตั้งเครือข่ายวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม เนื่องด้วยปัญหาที่มีความสลับซับซ้อนในพื้นที่ จึงควรมีการศึกษาและทำความเข้าใจต่อพื้นที่อยู่เสมอทั้งสภาพทางสังคม การเมือง วัฒนธรรม
- สนับสนุนการศึกษาและการทำความเข้าใจกับความไว้วางใจทางสังคม ไม่ว่าจะเป็นความไว้วางใจต่อกันในหมู่ประชาชน หรือความไว้วางใจระหว่างการบริหารงานของรัฐบาลกับประชาชน เนื่องจากความไว้วางใจยังเป็นประเด็นเปราะบางในการพัฒนาในที่พื้นที่
หรือกดอ่านในรูปแบบ E-Book
ซีรีส์ Area Need จะสรุปข้อค้นพบสำคัญของโครงการปีที่ 1 และอัปเดตสิ่งที่เรากำลังทำต่อในปีที่ 2 ตั้งแต่เดือนธันวาคมนี้ ไปจนถึง เมษายน 2566
