สัตว์ป่าที่อพยพทั่วโลกกำลังลดลงเกือบครึ่ง และมากกว่า 1 ใน 5 กำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์เพิ่มขึ้น ซึ่งรวมถึงปลาเกือบทั้งหมดที่อยู่ในรายการอนุสัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น (Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals: CMS) เสี่ยงสูญพันธุ์ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ มลภาวะ รวมถึงภัยคุกคามจากชนิดพันธุ์รุกรานที่เพิ่มขึ้น
รายงาน ‘State of the World’s Migratory Species Report’ หรือ รายงานสถานการณ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพของโลก จัดทำโดย โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติโลกศูนย์อนุรักษ์การตรวจสอบ (UNEP-WCMC) รายงานดังกล่าวเผยแพร่ในการประชุมสมัชชาภาคีอนุสัญญาว่าด้วยอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น ครั้งที่ 14 (CMS COP14) ณ เมืองซามาร์คันด์ ประเทศอุซเบกิสถาน เป็นรายงานฉบับแรกที่ได้ประเมินสถานการณ์ชนิดพันธุ์ที่อพยพของโลกที่ครอบคลุมทั้งภาพรวมของสถานะการอนุรักษ์ และแนวโน้มจำนวนประชากรของสัตว์อพยพทั้งชนิดพันธุ์ที่อยู่ในรายการและไม่อยู่ในรายการของอนุสัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น
จากรายงานมีข้อค้นพบที่น่าสนใจ ดังนี้
- เกือบครึ่งหนึ่ง หรือประมาณร้อยละ 44 ของจำนวนสัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น ตามที่ระบุในรายการอนุสัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพ กำลังมีจำนวนประชากรลดลง
- มากกว่า 1 ใน 5 หรือประมาณร้อยละ 22 ของชนิดพันธุ์ที่อยู่ในรายการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น กำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์
- ปลาที่อยู่ในรายการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่นเกือบทั้งหมด หรือประมาณร้อยละ 97 กำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์
- ความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์กำลังเพิ่มขึ้น สำหรับชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพในทั่วโลก รวมถึงชนิดพันธุ์ที่ไม่อยู่ในรายการภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่นด้วย
- ครึ่งหนึ่ง หรือประมาณร้อยละ 51 ของพื้นที่ความหลากหลายทางชีวภาพ ที่ระบุว่ามีความสำคัญสำหรับสัตว์ป่าที่อพยพ ตามรายการ CMS ไม่ได้รับสถานะในการคุ้มครอง และร้อยละ 58 ของพื้นที่ที่ได้รับการตรวจสอบ ซึ่งได้รับการยอมรับว่ามีความสำคัญ สำหรับชนิดพันธุ์ที่อยู่ในรายการ CMS กำลังเผชิญกับแรงกดดันจากฝีมือมนุษย์ในระดับที่ไม่ยั่งยืน
- ภัยคุกคามที่ใหญ่ที่สุดของสัตว์ป่าที่อพยพมี 2 ประการ คือ หนึ่ง การแสวงหาผลประโยชน์มากเกินไป และ สอง การสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัยเนื่องจากกิจกรรมของมนุษย์
- การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ มลภาวะ และชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่รุกราน มีผลกระทบอย่างมากต่อชนิดพันธุ์สัตว์ที่อพยพ
- ทั่วโลกยังมีชนิดพันธุ์ที่อพยพอีก 399 ชนิดที่ถูกคุกคามหรือใกล้สูญพันธุ์ ซึ่งไม่อยู่ในรายการอนุสัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพย้ายถิ่น
Amy Fraenkel เลขาธิการบริหาร CMS ระบุว่า “เมื่อสายพันธุ์ต่าง ๆ อพยพข้ามพรมแดนประเทศ การอยู่รอดของสิ่งเหล่านั้นขึ้นอยู่กับความพยายามของทุกประเทศที่พบ ซึ่งรายงานสำคัญนี้จะช่วยสนับสนุนการปฏิบัติตามนโยบายที่จำเป็นเพื่อให้แน่ใจว่าชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่อพยพยังคงเจริญเติบโตต่อไปทั่วโลก”
รายงานฉบับนี้ แสดงให้เห็นถึงภาพรวมทั่วโลกเกี่ยวกับสถานะการอนุรักษ์และแนวโน้มจำนวนประชากรของสัตว์อพยพ รวมถึงข้อมูลเกี่ยวกับภัยคุกคามที่เกิดขึ้น นอกจากนี้ ยังได้นำเสนอตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงนโยบายที่ประสบความสำเร็จและการดำเนินการเชิงบวก รวมถึงการประสานงานความพยายามในระดับท้องถิ่น เพื่อลดการดักจับนกอย่างผิดกฎหมายที่เกิดขึ้นในไซปรัส ได้ลงร้อยละ 91 อย่างไรก็ดี นี้ถือเป็นรายงานสำคัญที่ช่วยประเมินสถานการณ์ของสัตว์หลายพันล้านตัวที่กำลังอพยพในแต่ละปีทั่วโลก เพื่อช่วยรักษาระบบนิเวศของโลกให้มั่นคงปลอดภัยต่อไปทั้งต่อธรรมชาติและมนุษย์
● อ่านข่าวและบทความที่เกี่ยวข้อง
– ‘ความขัดแย้งระหว่างคนกับสัตว์ป่า’ (human-wildlife conflict) หนึ่งตัวการชะลอความก้าวหน้าของ SDGs
– การล่าสัตว์ป่าคุ้มครองเพื่อการบริโภคเนื้อภายในประเทศ เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน
– การติด GPS ไว้ที่คอเสือ อาจช่วยลดอุบัติเหตุรถชนเสือใกล้สูญพันธุ์บนท้องถนนในเนปาล
– งานวิจัยเผย ‘ความเหลื่อมล้ำด้านรายได้’ เป็นตัวผลักให้เกิดการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมายระหว่างประเทศ
ประเด็นดังกล่าวเกี่ยวข้องกับ
#SDG15 ระบบนิเวศบนบก
– (15.5) ปฏิบัติการที่จำเป็นและเร่งด่วนเพื่อลดการเสื่อมโทรมของถิ่นที่อยู่ตามธรรมชาติ หยุดยั้งการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ และภายในปี พ.ศ. 2563 ปกป้องและป้องกันการสูญพันธุ์ของชนิดพันธุ์ที่ถูกคุกคาม
– (15.7) ปฏิบัติการอย่างเร่งด่วนเพื่อจะยุติการล่าและการขนย้ายชนิดพันธุ์พืชและสัตว์คุ้มครอง และแก้ปัญหาทั้งอุปสงค์และอุปทานต่อผลิตภัณฑ์สัตว์ป่าที่ผิดกฎหมาย
– (15.c) เพิ่มพูนการสนับสนุนในระดับโลกแก่ความพยายามที่จะต่อสู้กับการล่า การเคลื่อนย้ายชนิดพันธุ์คุ้มครอง รวมถึงโดยการเพิ่มขีดความสามารถของชุมชนท้องถิ่น
แหล่งที่มา:
– Landmark UN Report Reveals Shocking State of Wildlife: the World’s Migratory Species of Animals are in Decline, and the Global Extinction Risk Is Increasing – CMS
– Overexploitation, Habitat Loss Threaten Migratory Species: CMS Flagship – IISD
ผลงานนี้ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ภายใต้โครงการกลยุทธไตรพลังในการดำเนินการเพื่อสุขภาวะและการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศไทย
