นครรัฐวาติกัน – 21 เมษายน 2568 สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส เป็นสมเด็จจากคณะเยสุอิต เป็นพระองค์แรกที่มาจากประเทศโลกกำลังพัฒนา สิ้นพระชนม์อย่างสงบด้วยพระชนมายุ 88 พรรษา ท่ามกลางความอาลัยของประชาคมโลก ไม่เพียงในฐานะประมุขสูงสุดแห่งคริสตจักรโรมันคาทอลิก แต่ยังเป็นหนึ่งใน “เสียงสำคัญ” ที่ยืนหยัดผลักดันประเด็นความยั่งยืนมาอย่างต่อเนื่อง
กว่า 12 ปีที่สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส ทรงดำรงอยู่ในตำแหน่งโป๊ป หรือที่เรียกว่า “โป๊ปฟรานซิส” เป็นผู้นำการปฏิรูปศาสนจักรคาทอลิกอย่างต่อเนื่องในเวทีโลก โดยเฉพาะการส่งเสริมประเด็นเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ผ่านการรณรงค์เรื่องสิ่งแวดล้อม ความยุติธรรมทางสังคม และสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน เช่น น้ำสะอาด อาหาร การศึกษา และสุขภาพ และแม้จะริเริ่มสิ่งใหม่ ๆ แต่ก็ยังคงได้รับความนิยมจากชาวคาทอลิกสายอนุรักษนิยมอย่างเหนียวแน่น
ในปี 2558 พระองค์ทรงแสดงจุดยืนอย่างชัดเจน ด้วยการกล่าวสุนทรพจน์ต่อที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ ณ นครนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา โดยเน้นย้ำว่า “คุณค่าทางจริยธรรมเป็นหัวใจของการส่งเสริมและปฏิบัติเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน” พร้อมแสดงความหวังว่าโลกจะหาทางออกที่เป็นรูปธรรมต่อความท้าทายร่วมกันของมนุษยชาติ ไม่ว่าจะเป็นความยากจน ความเหลื่อมล้ำ หรือวิกฤตสิ่งแวดล้อม ต่อมาในวันที่ 25 กันยายน 2558 ซึ่งเป็นวันเดียวกับที่ SDGs ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการจากประเทศสมาชิก
พระองค์ยังทรงออกสมณสาส์นเตือนใจ “ขอสรรเสริญองค์พระผู้เป็นเจ้า” (Laudato Si’) ซึ่งเป็นหมุดหมายสำคัญที่ทำให้คำว่า “การเปลี่ยนผ่านทางนิเวศวิทยา” (ecological conversion) กลายเป็นประเด็นระดับโลก สมณสาส์นฉบับนี้เชื่อมโยงคำสอนของศาสนากับความจำเป็นในการปกป้องโลก ในฐานะ “บ้านร่วม” (common home) ของมนุษย์ทุกคน
นอกเหนือจากประเด็นด้านสิ่งแวดล้อม สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสยังทรงมีบทบาทในการเปิดพื้นที่ให้เกิดการพูดคุยเกี่ยวกับความหลากหลายทางเพศในบริบทของศาสนา โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของความเมตตา ความเข้าใจ และการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ซึ่งแนวทางดังกล่าวสะท้อนถึงหลักการของ SDG 10 ว่าด้วยการลดความเหลื่อมล้ำ และการไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง แม้ช่วงสุดท้ายของพระชนมชีพ ในปี 2566 พระองค์ได้ออกสมณสาส์น Laudate Deum ซึ่งเป็นคำเตือนต่อความเฉื่อยชาของผู้นำโลกในการจัดการกับวิกฤตภูมิอากาศ (climate crisis) พระองค์ทรงย้ำเตือนว่าหากไม่ลงมืออย่างเร่งด่วนต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทั้งระบบธรรมชาติและสังคมจะเข้าสู่จุดที่ไม่อาจฟื้นคืนกลับได้
อย่างไรก็ดี แม้ประเทศไทยจะมีประชาชนที่นับถือศาสนาคริสต์นิกายคาทอลิกเป็นส่วนน้อยกว่าศาสนาอื่น ๆ แต่พระดำริของสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส โดยเฉพาะในประเด็นสิ่งแวดล้อม ความเป็นธรรมทางสังคม และสิทธิมนุษยชน กลับมีความสอดคล้องอย่างร่วมสมัยกับกระแสความเคลื่อนไหวเพื่อความยั่งยืนในประเทศไทยอย่างมาก
แนวคิดเรื่อง “บ้านร่วมของเรา” (Our Common Home) จากสมณสาส์น Laudato Si’ สะท้อนถึงการอยู่ร่วมกับธรรมชาติและการพึ่งพากันของมนุษย์ ซึ่งสามารถเชื่อมโยงกับแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ภูมินิเวศ และสิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรที่เป็นประเด็นสำคัญในประเทศไทย นอกจากนี้ การที่พระองค์เน้นย้ำ “คุณค่าทางจริยธรรม” เป็นพื้นฐานของการพัฒนา ยังเป็นแรงสะท้อนสำคัญต่อสังคมไทยที่กำลังต่อสู้กับปัญหาความเหลื่อมล้ำ ความเปราะบางของสถาบัน และภาวะโลกร้อนที่ส่งผลกระทบต่อเกษตรกร แรงงาน และคนชายขอบถึงพระองค์สิ้นพระชนม์ลงแล้ว แต่แนวทางที่พระองค์วางไว้ยังคงเป็นแรงบันดาลใจในระดับโลก รวมถึงประเทศไทย
SDGs ที่เกี่ยวข้องกับบทบาทของสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส
#SDG1 ขจัดความยากจน ทรงเน้นว่า ความยากจนไม่ใช่เพียงปัญหาทางเศรษฐกิจ แต่เป็นปัญหาทางศีลธรรมและความยุติธรรม
#SDG 5 ความเท่าเทียมทางเพศ แม้คำสอนของศาสนาจะมีข้อจำกัดในบางมิติ พระองค์ทรงส่งเสริมการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของทุกคน รวมถึงกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ
#SDG 6 น้ำสะอาดและการสุขาภิบาล พระองค์ทรงยืนหยัดว่าน้ำสะอาดเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์
#SDG 10 ลดความเหลื่อมล้ำ พระองค์ทรงส่งเสริมแนวทางที่เปิดกว้างและไม่ทอดทิ้งผู้เปราะบาง ไม่ว่าจะเป็นผู้ยากไร้ ผู้อพยพ หรือผู้มีความแตกต่างทางวัฒนธรรม
#SDG 13 การรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิ ผ่านสมณสาส์น Laudato Si’ และ Laudate Deum ทรงเรียกร้องให้โลกดำเนินการอย่างเร่งด่วนและจริงจังในการรับมือกับวิกฤตภูมิอากาศ
#SDG 16 สังคมสงบสุข ยุติธรรม และสถาบันเข้มแข็ง ทรงเชื่อมั่นว่าศาสนามีบทบาทสำคัญในการสร้างสันติภาพ
#SDG 17 ความร่วมมือเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ทรงเน้นว่าความร่วมมือระหว่างรัฐบาล ภาคเอกชน ประชาสังคม และศาสนจักรทั่วโลก
● อ่านข่าวและบทความที่เกี่ยวข้อง
– 20 สาระสำคัญจาก 9 เป้าหมาย SDGs ใน HLPF 2021 สัญญาณที่โลกต้องเร่งดำเนินการ
– SDG Spotlight – 5 ข่าว SDGs น่าสนใจในรอบสัปดาห์ที่ 1 ประจำเดือนกุมภาพันธ์ 2567
– SDG Updates | ‘Ecocide’ อาชญากรรมฆ่าล้างสิ่งแวดล้อมกับการผลักดันให้มีความผิดทางอาญาระดับโลก
แหล่งอ้างอิง
– Unanimously Adopting Historic Sustainable Development Goals, General Assembly Shapes Global Outlook for Prosperity, Peace (United Nations)
– Laudato si’ (24 May 2015) | Francis (vatican)
– “Laudate Deum”: Apostolic Exhortation to all people of good will on the climate crisis (4 October 2023) | Francis (vatican)
– UN chief hails Pope Francis as ‘a transcendent voice for peace’ (UN News)
– A Big Heart Open to God: Notes on the Legacy of Pope Francis (Talk About)
Last Updated on เมษายน 22, 2025
